گرگان- اق قلا - انبارالوم

سال 1361 براي انجام خدمت نظام وظيفه به استان مازندران شهرستان گرگان روستاي انبارالوم مزرعه نمونه رفتم و دوسال انجا خدمت كردم بعنوان مدير بهداشت دام و مدير مرغداريها خيلي چيزها يادگرفتم دامپزشكي بودم جوان بيتجربه و تازه فارغ التحصيل . وارد محيطي شدم شامل دامداري مرغداري پرورش ماهي جوجه كشي كارخانه خوراك دام گوسفنداري گاوداري مزارع پنبه - مردمان بسيار خوب و نازنين و مهمان نواز و ميهن پرست سخت كوش و نجيب مردان تركمن كه من واقعا دوستشان دارم و خاطراتي خوش از سولماز - موسي - و...... چه مردماني - سرزمينشان اباد است ابادتر شود گويا از ان زمان خيلي پيشرفت كرده لياقت دارند . از فرهنگ دهخدا و ويكي پديا اندكي در رابطه با گرگان و اق قلا .....
انبارالوم . [ اَم ْ اُ ل ُ ] (اِخ ) دهی است از دهستان آتابای بخش پهلوی دژ شهرستان گنبدقابوس با 590 تن سکنه . آب آن از رودخانه ٔ گرگان و محصول آن غلات ، حبوب ، صیفی و لبنیات است
آق‌قلا یکی از شهرهای استان گلستان ایران است. اين شهرستان با جمعيتي حدود ۱۱۵ هزار نفر، يك هزار و ۷۶۳ كيلومترمربع وسعت دارد.و بسياري از ساكنان آن را هموطنان تركمن تشكيل مي‌دهند. شهرستان آق‌قلا در شمال گلستان و در كنار رودخانه گرگانرود با داشتن آثار تاريخي و صنايع دستي همچون قالي تركمن از مناطق گردشگرپذير اين استان است. از ديدني هاي آق قلا ، پنجشنبه بازار اين شهر است . در اين بازار محلي و ديدني ، مردم از هر قشر و صنفي كالاهاي خود را عرضه مي كنند كه در اين ميان عرضة صنايع دستي مردم تركمن ، مانند قالي ، قاليچه ، و پشتي هاي زيبا از همه ديدني تر است .
گفته مي‌شود اين شهر توسط شاه‌عباس در سال ۱۰۲۰ هجري قمري بنا شد و در ابتدا به نام “اسپيدژ” يا “دژسفيد” معروف بوده و در زمان حكومت پهلوي به “پهلوي دژ” تغيير نام داد و امروز نام آق‌قلا گرفته كه در زبان تركمني به معناي دژ يا قلعه سفيد است. این شهردارای پل بزرگ خشتی وآجری می باشدکه یادگارشاه عباس است که به دلیل مرمت بناجلوه زیبایی رابه این شهرداده است.
شهرستان گرگان از شمال به شهرستان آق قلا، از غرب به شهرستان های کردکوی و ترکمن، از شرق به علی آباد کتول و از جنوب به ارتفاعات شاهکوه و استان سمنان محدود است. زبان اصلی مردم گرگان گویش زیبا و دلنشین استرآبادی است و جمعیت فعلی آن دارای تنوع فراوان و ترکیبی از قومیت‌های بومی و محلی؛ فارس،ترکمن و سادات، بلوچ، سیستانی، دیلمی، مازندرانی، سبزواری، کاشمری، شاهرودی، بسطامی می‌باشد. گرگان از شهرهای شمالی و دارای آب و هوای معتدل است و در حال حاضر (1387)، (با احتساب جمعیت روستاهایی که به شهر پیوسته‌اند)، قریب 300 هزار نفر جمعیت و حدود ۶۰ کیلومترمربع وسعت دارد. گرگان فعلی تا سال ۱۳۱۶ هجری شمسی به استرآباد یا استاره آباد موسوم بود. گرگان قدیم که به عربی جرجان خوانده می‌شد شهری آباد و مهم بود که در نزدیکی گنبد امروزین قرار داشت.
اقلیم منطقه بسیار متنوع است و کوه، جنگل و مرتع، جلگه و دشت، صحرا و شوره‌زار، دریا و خلیج، رودخانه و تالاب، و زمین‌ زراعی را شامل می‌شود.
در زبان پهلوی گرگان را ورکان (Vurkan) یا ورکانه یا وهرکانه و در زبان یونانی هیرکان یا هیرکانیا (Hyrcania) و در زبان عربی جرجان می‌گفتند. گرگان از مهم‌ترین منطقه‌ها، در زمینه تحقیقات و کاوش‌های باستان‌شناسی است.
نخستین کاوش‌ها در حدود سال ۱۸۴۱ میلادی در زیر تپه‌ای مصنوعی در نزدیک شهر گرگان انجام شد که خزانه معروف استراباد در ان کشف گردید. کارشناسان برخی از اشیای موجود در آن خزانه را که شباهت بسیار با کشفیات تپه حصار دامغان داشته متعلق به هزاره سوم پیش از میلاد و (متعلق به حدود ۵ هزار سال قبل) دانسته‌اند.
در اواخر قرن نوزدهم در محلی به نام خرگوش تپه در نزدیکی گرگان امروز (در قسمت شمال شهر) نیز تحقیقاتی انجام شد، و در سال ۱۹۳۱ یک گروه آمریکایی از دانشگاه پنسیلوانیا به روستای معروف تورنگ‌تپه در ۲۰ کیلومتری شرق گرگان رفته و به کاوش و بررسی پرداختند و به آثاری ارزشمند از تمدن قدیم در این منطقه دست یافتند. دو سال بعد در سال ۱۹۳۳، یک گروه باستان‌شناسی سوئدی به منطقه گرگان آمدند و پس از مطالعه حوزه رودخانه قره‌سو یا سیاه آب در شمال گرگان اعلام کردند، بیش از ۳۰۰ تپه تاریخی در این منطقه وجود دارد که یکی از آن‌ها شاه‌تپه بزرگ یا اسلام‌تپه است که در ۱۵ کیلومتری شمال غربی گرگان قرار دارد.
در دوره ساسانیان دیوار تدافعی بزرگی در این منطقه از ایران ساخته شد که توسط باستان شناسان انگلیسی به مار سرخ شهرت یافته‌است.[۱] این دیوار بزرگ در قرن پنجم میلادی تکمیل یافت و نشانه از صنعت پیشرفته تدافعی آن عصر را دارد.[۲]
با ورود اسلام و در سده‌های آغازین آن، ایالت طبرستان جایگاه ارزشمندی در شکوفایی فرهنگ و تمدن اسلامی داشت. شهرهای جرجان و استراباد از این ایالت مهد دانشمندان بزرگ آن دوران بود.

عنصرالمعالی کیکاوس (از آخرین امیران آل زیار و نگارنده کتاب گرانقدر قابوس نامه) و عبدالقاهر جرجانی (صاحب تألیفات گرانبها در صرف و نحو و معانی و بیان عربی) در تحول ادبیات فارسی و عربی نقش مهمی داشتند. قابوسنامه را، همچنین، مجموعه تمدن اسلام پیش از مغول نام نهاده‌اند. در علم پزشکی نیز این منطقه سهم عمده‌ای در جهان اسلام داشته‌ به‌گونه‌ای که دو تن از معروفترین پزشکان ایران و جهان، ابوسهل مسیحی و سیداسماعیل (حکیم) جرجانی صاحب دایره‌المعارف ذخیره خوارزمشاهی، از این سرزمین بوده‌اند. میرداماد و میرفندرسکی، دو فیلسوف بزرگ و فخرآفرین جهان اسلام، نیز از این منطقه برخاسته‌اند.
در زمان قاجاریه ایران به ۴ ایالت و ۱۲ ولایت تقسیم شده بود و منطقه یا سرزمین استراباد یکی از آن ولایات بود که به هشت بلوک یا هفت و نیم بلوک به نامهای انزان، سدن رستاق، استراّباد، شاهکوین و ساور، دهات ملک، کتول، فندرسک و رامیان، و کوهسار،تقسیم شده بود. هر یک از این بلوک‌ها را یک نایب‌الحکومه زیر نظر حکمران استرآباد اداره می‌کرد.
شهر گرگان (استراباد) در گذشته، و در زمان قاجاریه دارای شش محله بزرگ به نام‌های دربنو، سرچشمه، میخچه گران، نعلبندان، سبزه‌مشهد و میدان بوده که دارای چندین محله فرعی مثل پاسرو، میرکریم، دوشنبه‌ای، شیرکش و... بوده‌اند. این شش محله و محلات فرعی هنوز هم به همین نام‌ها وجود دارند و اکثر مساجد و تمام تکایای قدیمی و معابد و زیارتگاه‌ها و مکان مذهبی شهر نیز در همین محلات قرار دارند که امروز بافت قدیم و معماری سنتی و تاریخی این شهر و بخش عمده‌ای از میراث فرهنگی این دیار را تشکیل می‌دهند. متاسفانه به دلیل بی توجهی اداره کل میراث فرهنگی گلستان بخش اعظم بافت قدیم گرگان تخریب شده‌است. در همین چند ماه اخیر چند خانه قدیمی بالای ۱۵۰ سال قدمت که در اختیار میراث فرهنگی هم بود تخریب شده‌است وقدیمی ترین روستاهای منطقه گرگان روستای نوده ملک با قدمت بیش از 500 سال می‌باشد که به زیان اصیل گرگانی گویش نموده وهمیشه نقش موثری در سرنوشت شهرستان ایفا می نمودند

اگر از ساكنين اق قلا - انبارالوم اين مطالب را ميخواند مايلم پيام بدهد مخصوصا همكاران دامپزشك عزيز تا خاطرات تكرار شود