شنبه، خرداد ۰۸، ۱۳۸۹

كلينيكال پاتولوژي ادرار

• کليه، کارخانه تصفيه بدن است. هر ميلي‌متر از خون در روز چند بار از اين کارخانه عبور مي‌کند و فيلترهاي تصفيه کننده يا همان گلومرول‌هاي کليوي سموم، ذرات و املاح اضافه و مواد زايد حاصل از سوخت و ساز سلول‌ها را از خون جمع‌آوري مي‌کنند و خون تازه و تميز دوباره وارد چرخه گردش خون مي‌شود اما اين سموم چه مي‌شوند؟ قسمت اعظم اين مواد تصفيه شده مواد حاوي نيتروژني هستند که از متابوليسم مواد غذايي به وجود آمده‌اند. آب يا مايع اضافي خون، سديم و پتاسيم و مواد حاصل از تخريب اسيدهاي آمينه بعد از جمع‌آوري به داخل حالب ترشح مي‌شوند و حالب، مثل يک ناودان اين مايع را به منبعي منتقل مي‌کند تا بعد از رسيدن به مقدار مناسب تخليه شوند. اين منبع همان مثانه و مايع داخل آن هم همان ادرار است تحليل و بررسي محتويات ادرار براي تعيين وضعيت بدن و علي‌الخصوص کليه‌ها و مجاري ادرار، از راه تفسير اين آزمايش انجام مي‌شودآناليز ادرار يا آزمايش ادرار که ساده‌ترين نوع آزمايش است معمولا براي عفونت‌هاي دستگاه ادرار (کليه‌ها، حالب و مثانه)، تعيين وجود قند و ادرار در بيماران ديابتي، وجود سنگ کليه، فشار خون بالا و بعضي بيماري‌هاي کليوي و کبدي خاص انجام مي‌شود. در بسياري از بررسي‌هاي روتين هم آناليز ادرار براي تعيين سلامت عمومي بدن درخواست مي‌شود.
• رنگ (color): رنگ ادرار يکي از اجزاي اصلي آناليز ادرار است و بسته به شرايط مختلف بدن تغيير مي‌کند. غلظت ادرار، ميزان مايع بدن، رنگدانه‌هاي موجود در ادرار که از تخريب گلبول‌هاي قرمز و رنگدانه‌اي به نام اوروکروم به وجود مي‌آيند و همچنين رژيم غذايي روي رنگ ادرار تاثير دارند. بعضي بيماري‌ها هم رنگ ادرار را تغيير مي‌دهند.مانند شاربن – لپتوسپيروز و پيروپلاسموز
حالت طبيعي: طيف رنگ زرد کمرنگ تا پررنگحالت غيرطبيعي: ادرار قرمز رنگ مي‌تواند به خاطر وجود خون در آن باشد. رنگ نارنجي مي‌تواند به خاطر وجود ويتامين B اضافه در ادرار باشد. بعضي داروهاي خاص مثل ريفامپين هم مي‌توانند ادرار را نارنجي مي‌کنند. :. رنگ نارنجي تيره تا قهوه‌اي ممکن است علامت بيماري‌هاي کبدي مثل زردي و يا رابدوميوليز (تخريب سلول‌هاي عضلاني) باشد. مصرف لبو و چغندر به ادرار رنگ صورتي ملايم مي‌دهند. حالت غيرطبيعي:. گاهي اوقات مصرف بعضي مواد خوراکي‌ حاوي رنگ‌هاي مصنوعي هم باعث تغيير رنگ ادرار مي‌شوند. ديابت هم مي‌تواند موجب تغيير رنگ ادرار شود. تعريق زياد و از دست دادن مايع هم باعث مي‌شود رنگ ادرار زرد تيره شود.
• ادرار به طور طبيعي شفاف است و بايد بتوان از پشت شيشه‌ حاوي آن نوشته‌هاي يک متن را خواند اما مسايل مختلف باعث تغيير اين حالت مي‌شوند.
حالت طبيعي: شفاف
• حالت غيرطبيعي: غيرشفاف
• عفونت، چرک، باکتري‌هاي موجود در ادرار به خاطر عفونت‌ ادراري، کريستال‌ها، گلبول‌هاي قرمز خون، گلبول‌هاي سفيد، اسپرم، قارچ، موکوس و يا حتي عفونت‌هاي انگلي مي‌توانند باعث غيرشفاف شدن ادرار شوندالبته بعضي مواقع در حالت‌هاي طبيعي و بدون بيماري‌ هم ممکن است ادرار غيرشفاف باشد. مصرف بعضي غذاهاي حاوي چربي زياد، فسفات يا اورات اين حالت را ايجاد مي‌کنند.
• تعيين بوي ادرار هم يکي از اجزاي تفسير اين آزمايش است. بوي طبيعي و معمول ادرار به خاطر وجود اسيد وولاتايل است و بوي شبيه به فندق دارد اما مواد غذايي مختلف و بعضي بيماري‌ها اين بو را تغيير مي‌دهند.
• حالت غيرطبيعي: ادرار بيماران ديابتي معمولا بويي قوي و شيرين شبيه به بوي استن دارد. بوي شيرين و ميوه‌اي هم گاهي از ادرار اين بيماران به مشام مي‌رسد. بوي بسيار بد ادرار نشان‌دهنده عفونت مجاري ادراري و وجود چرک در ادرار است. :. افرادي که ادرارشان بوي مدفوع مي‌دهد ممکن است دچار فيستول روده به مثانه شده باشند. ادرار داراي بوي شربت افرا (بوي شبيه به چاي شيرين) در بيماران فنيل کتون اوري ديده مي‌شود. نارسايي کبدي هم باعث تغيير بوي ادرار مي‌شود.
• وزن مخصوص ادرار که به شکل عدد بيان مي‌شود معمولا حاصل اندازه‌گيري اجزاي مختلف ادرار شامل مواد دفعي و املاح است.
• وزن مخصوص بالا نشان‌دهنده ادرار غليظي شده است. از اين عدد براي تعيين قدرت تغليظ و ترشح کليه‌ها استفاده مي‌شود.
• وزن مخصوص را با دستگاه اورينومتر اندازه ميگيرند
• اورينومتر شامل يك مزور و يك شناور كه داراي تنه و ميله است تنه از بالا تا گردن درجه بندي شده است
• اورينومتر شامل يك مزور و يك شناور كه داراي تنه و ميله است تنه از بالا تا گردن درجه بندي شده است

• مزور را از ادرار پر كنيد حدود يك اينچ پايينتر از لبه مزور
• شناور را داخل ادرار رها كنيد
• عدد روي ميله را كه هم سطح قسمت هلالي بالاي ادرار است قرائت كنيد اين عدد وزن مخصوص ادرار است
• در دماي اطاق شناور در اب مقطر بجاي ادرار روي 1000 مي ايستد

• انسان =اعداد بين 005/1 و 03/1
• اسب=1035
• گاو=1035
• گوسفند=1030
• بز=1030
• سگ=1025
• گربه=1030
افزايش وزن مخصوص ادرار
• نفريت بينابيني حاد بعلت عدم توانايي كليه در دفع اب -تورم مثانه -دهيدراتاسيون
• استفراغ –اسهال -تب -كاهش دريافت مايعات
كاهش وزن مخصوص ادرار
• دريافت زياد مايعات -نفريت بينابيني مزمن بعلت عدم توانايي كليه ها در تغليظ ادرار
واكنش ادرار
• اسب = قليايي گاو=قليايي گوسفند= قليايي سگ= اسيدي
• گربه = اسيدي
• ادرار اسيدي كاغذ ليتموس قرمز را ابي ميكند -ادرار قليايي كاغذ ليتموس ابي را قرمز ميكند
• مثل همه آزمايش‌هاي شيميايي، PH نشان‌دهنده اسيدي يا باز بودن ادرار است. بعضي اوقات ميزان اسيدي يا بازي بودن ادرار در روند درمان يک بيماري موثر است.
• ميزان دفع املاح در ادرار و وجود يون هيدروژن PH ادرار را تعيين مي‌کند. اسيدي يا باز بودن ادرار در شکل‌گيري بعضي سنگ هاي کليه هم موثر است.
• حالت غيرطبيعي: بعضي غذاها مثل مرکبات و يا لبنيات و همچنين بعضي داروها مثل آنتي‌اسيدهاي معده روي PH تاثير دارند.
• استفراغ، آلکالوز تنفسي، عفونت مجاري ادراري - جانوران گياهخوار- احتباس ادرار
• تجويز نمكهاي قليايي مانند بيكربنات و سيترات و نيترات سديم يا پتاسيم -تورم مثانه PH ادرار را بالا مي‌برد
• در ديابت، اسهال، گرسنگي طولاني‌مدت و هنگام خواب و گوشتخواران PH پايين مي‌آيد و ادرار اسيدي مي‌شود.
• (Prt يا Protein) پروتئين از آن چيزهايي است که به طور طبيعي نبايد در ادرار وجود داشته باشد و حضور آن در ادرار نشان‌دهنده يک حالت خاص و يا يک بيماري است.
• حالت طبيعي: منفي يا Negative يا ميلي‌گرم80-50 در طول 24 ساعت يا کمتر از 250 ميلي‌گرم در 24 ساعت بعد از ورزش شديد
• حالت غيرطبيعي: آسيب‌هاي کليوي، عفونت ادراري، فشارخون بالا، ديابت، بيماري لوپوس گلومر ولونفريت (يک بيماري کليوي) و سرطان باعث ورود پروتئين به ادرار مي‌شوند.
• اگر چه بايد توجه داشت تب، ورزش شديد و بارداري هم در حالت‌هاي طبيعي حضور پروتئين در ادرار يا پروتئينوري را به دنبال دارند. به طور کلي وجود پروتئين در ادرار جزو آن مواردي است که نيازمند توجه ويژه پزشک است چون ممکن است مشکلات جدي‌تري را به دنبال داشته باشد. پروتئينوري اصلي‌ترين علامت بيماري کليوي است.
• گلوکز، قندي است که در خون وجود دارد و غذاي اصلي سلول‌ها محسوب مي‌شود. به طور طبيعي مقادير بسيار اندکي از گلوکز در ادرار وجود دارد اما در شرايط عادي ادرار را عاري از گلوکز در نظر مي‌گيرند. در صورت جمع‌آوري 24 ساعته ادرار طبيعي ممکن است مقدار اين ماده کمتر از 5/0 گرم باشد. حالت طبيعي: وجود ندارد
• حالت غيرطبيعي: تغذيه وريدي (مثلا در مورد بيماران بستري در ICU) مي‌تواند باعث وجود گلوکز در ادرار شود. ديابت کنترل نشده هم باعث مي‌شود مقدار زيادي گلوکز در ادرار وارد شود.
: آسيب غدد فوق کليوي، آسيب کبدي، آسيب‌هاي مغزي، بعضي از مسموميت‌ها و بعضي از انواع مشکلات کليوي هم باعث گلوکزوري يا حضور گلوکز در ادرار مي‌شوند. اگر چه مثل پروتئينوري، اين حالت در زمان بارداري هم مي‌تواند به وجود بيايد که طبيعي محسوب مي‌شود.
كتون=وقتي چربي‌ها در بدن شکسته مي‌شوند و در جريان سوخت و ساز مصرف مي‌شوند کتون‌ها به وجود مي‌آيند. اين کتون‌ها در ادرار ترشح مي‌شوند. به طور طبيعي هيچ کتوني نبايد در ادرار ديده شود و حضور آنها نشان‌دهنده اين است که بدن به جاي مصرف گلوکز از چربي‌ها استفاده مي‌کند. حالت طبيعي: وجود ندارد حالت غيرطبيعي: ديابت کنترل نشده، رژيم بدون کربوهيدرات، گرسنگي شديد يا بيماري‌هايي مثل آنورکسيا و مصرف الکل باعث حضور کتون در ادرار مي‌شوند. مصرف بيش از حد آسپيرين، استفراغ طولاني‌مدت و بيماري‌هاي تب‌دار در کودکان هم حضور کتون در ادرار را به دنبال دارند.

کريستال=افراد سالم فقط مقدار بسيار کمي کريستال در ادرارشان وجود دارد. کريستال‌ها در واقع مقدمه تشکيل سنگ کليه‌اند و از روي هم قرار گرفتن آنها سنگ‌هاي کليوي تشکيل مي‌شوند. نوع کريستال‌هاي ادرار با توجه به بيماري و PH ادرار فرق مي‌کند. حالت طبيعي: کم يا وجود ندارد
• حالت غيرطبيعي: سنگ کليه، عفونت‌هاي ادراري و بعضي داروها باعث رسوب املاح و تشکيل کريستال‌ها مي‌شود.
• گلبول‌هاي خوني =گلبول‌هاي خوني به طور طبيعي در ادرار وجود ندارند. حضور آنها نشان‌دهنده هماچوري يا خون در ادرار است که به خاطر بيماري‌هاي مختلف به وجود مي‌آيد. وجود گلبول‌ سفيد هم نشان‌دهنده عفونت ادراري است.
• حالت طبيعي: وجود ندارد يا حداکثرش بين 0 تا 4 گلبو‌ل‌سفيد و کمتر از دو عدد گلبول قرمز
• حالت‌هاي غيرطبيعي: التهاب، عفونت، سنگ کليه، تومور کليوي و مثانه، ضربه به کليه يا آسيب مجاري ادراري باعث وجود RBC در ادرار مي‌شوند. WBCها يا گلبو‌هاي سفيد هم موقع عفونت، بيماري لوپوس، عفونت ادراري و تومور مثانه در ادرار افزايش مي‌يابند.
خون در ادرار=هموگلوبين حاوي پراكسيد است كه ميتواند اكسيژن را از هيدروژن پروكسيد ازاد كند و اين اكسيژن در حضور بنزيدين رنگ ابي ايجاد ميكند
• روش ازمايش=در يك لوله ازمايش مقداركمي از بنزيدين را در اسيد استيك گلاسيال حل ميكنند- دو سي سي ادرار اضافه ميكنند-يك سي سي هيدروژن پراكسيد تازه اضافه ميكنند و مخلوط ميكنند . وجود رنگ ابي دليل بر وجود هموگلوبين در ادرار است .
• هماتوري = خون كامل در ادرار= در پيلونفريت نفريت حاد
• تورم مجراي ادرار- مثانه-لگنچه- پروستات -سنگ كليه-ابسه كليه -فحلي دام
• بعد از زايمان -عفونت كليه –شاربن - لپتوسپيروز
و هموگلوبينوري= هموگلوبين در ادرار- ليپتوسپيروز-هموگلوبينوري بعد از زايمان
• بابزيوز -حساسيت به نور -هموگلوبينوري باسيلي ناشي از كلستريديوم هموليتيكوم -سوختگي شديد
• اگر تمام ادرار قرمز باشد منشائ ان كليه است
• اگر خون در قطرات اخر باشد منشائ ان مثانه است
• اگر خون در قطرات اول باشد منشائ خون جراحات مجاري ادراري است
فرق هماتوري با هموگلوبينوري=
• ادرار را سانتريفوژ ميكنيم اگر گلبولهاي قرمز بصورت يك لايه در ته لوله وجود داشت و مايع بالايي بيرنگ بود هماتوري است اگر تمام مايع قرمز رنگ بود هموگلوبينوري است
چربي در ادرار
مصرف جيره غني از چربي –چاقي -الودگي ادرار -چربيها بصورت گلبولهاي گرد و منعكس كننده نور ديده ميشوند

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر

لطفا در صورت امكان نظر ارزشمندتان را درج فرمايند